De renovatiegraad in Vlaanderen moet verdrievoudigen als we tegen 2050 onze gebouwen volledig klimaatneutraal willen krijgen. Dat betekent dat we onze inspanningen op korte termijn fors moeten opvoeren. Zo moeten we niet alle lasten bij de volgende generatie neer te leggen. Wij geloven dat de begeleiding van wijkrenovatietrajecten daarbij een heel belangrijk instrument kunnen zijn.
In deze Longread gaan we je tonen hoe we allemaal samen een echte renovatierevolutie in België kunnen starten.
Het begrip renovatierevolutie bekijken we in deze context op twee niveaus:
- Een renovatierevolutie in de wijk, m.a.w. hoe kunnen we met 1 wijkrenovatietraject zoveel mogelijk deelnemers motiveren.
- Een renovatierevolutie over het ganse land ontketenen, m.a.w. hoe kunnen we ervaringen van de ene wijkrenovatie gebruiken als aansteker voor vele andere wijkrenovatietrajecten in het land.
Op zoek naar the tipping point
In deze Longread baseren we ons op het boek The tipping point van Malcolm Gladwell. Een tipping point, of kantelpunt is het moment waarop een trend verandert in een grootschalige revolutie. In dit geval het moment waarop we plotseling onze renovatiegraad snel zien verdrievoudigen over een relatief korte periode.
In het grafiekje zien we een vereenvoudigde voorstelling hoe de huidige renovatiegraad al jaren rond de 0.7% à 1 % blijft hangen. Het tipping point is het moment waarop die renovatiegraad plots begint te versnellen een periode van enkele jaren tijd.
Dit type van evolutiecurves zien we in alle mogelijke contexten terugkomen, bijvoorbeeld bij de verkoop van populaire producten maar ook bij uitbraken van ziektes zoals een griepepidemie.
Volgens de theorie van gladwell zouden we ook een gelijkaardige revolutie kunnen ontketenen voor wijkrenovaties mits we de juiste elementen kunnen samenbrengen op het goede moment.
Zo’n grootschalige renovatierevolutie zou natuurlijk geweldig zijn. Want wanneer het aantal wijkrenovaties exponentieel toeneemt, kunnen we écht bijdragen aan de energietransitie van morgen.
Hoe bereiken we zo’n kantelmoment?
Het goede nieuws is dat we zo’n kantelmoment deels zelf in de hand hebben. Volgens Gladwell zijn er enkele factoren die een revolutie kunnen voorspellen. Dat zijn:
- De wet van enkelen
- De kleeffactor van het idee/ concept
- De kracht van de context
De wet van enkelen
One spark can start a fire. De wet van enkelen zegt dat een beperkt aantal mensen een grote revolutie op gang kunnen trekken.
De 80-20-regel beschrijft een sociologisch fenomeen dat in veel groepen voorkomt. 20 procent van een groep kan volstaan om de andere 80 procent van hun idee te overtuigen. Met andere woorden: je hebt slechts enkele invloedrijke mensen nodig om een kantelmoment te veroorzaken.
Gladwell verdeelt die invloedrijke mensen onder in drie types
- Verbinders zijn mensen die veel contacten hebben in meerdere buurten. Zij zetten relaties tussen verschillende gemeenschappen op poten.
- Overtuigers zijn mensen met veel charisma die mensen goed kunnen overtuigen. Zij hebben invloed op de aankoopbeslissingen en het gedrag van anderen.
- Experten hebben niet zo’n groot netwerk maar weten wel veel over wijkrenovaties, daardoor volgen anderen hun aanbevelingen op.
Deze 3 types van beïnvloeders kunnen gebald zitten in 1 persoon ofwel meer waarschijnlijk in 2 of 3 personen.
Een verbinder kan bijvoorbeeld de voorzitter van een wijkvereniging zijn of iemand bij de gemeentelijke diensten. Zij kunnen ons doorverwijzen naar de juiste mensen om samen een wijkrenovatietraject op te starten, of om meteen een groot doelpubliek aan te spreken om naar de infomomenten af te zakken.
Een verbinder kan even goed iemand zijn die deze videocursus en methodiek aanbeveelt en doorstuurt binnen zijn of haar netwerk van collega’s bij de andere lokale besturen.
Op die manier is zo’n verbinder iemand die snel en effectief kennis laat doorstromen door de hele populatie.
Een overtuiger kan bijvoorbeeld een buurtbewoner of een gerespecteerde persoon zijn die in het verleden ook al met succes heeft deelgenomen aan een wijkrenovatie. Zo’n personen hebben een belangrijke overtuigingswaarde om gelijkgestemde zielen mee over de streep te kunnen trekken.
Een overtuiger kan evengoed iemand zijn die andere steden en gemeenten overtuigt krijgt over het nut van wijkrenovatietrajecten. Cruciaal in de werking van overtuigers is om hun getuigenis mooi, authentiek en gebald in beeld te brengen. Video en sociale media kunnen de perfecte cocktail vormen.
Tenslotte zijn er de experten. In geval van de wijkrenovaties zijn het enerzijds typisch de renovatiebegeleiders die technisch en sociaal heel goed de situatie weten aan te voelen. Anderzijds zijn het de procesbegeleiders en communicatiemedewerkers die heel vakkundig met de wijkbewoners kunnen omgaan. Zij kunnen de aandacht trekken en krijgen zo bewoners mee in het proces.
Ben je zelf bezig met de samenstelling van een team voor de begeleiding van wijkrenovatietrajecten? Probeer dan zeker aandachtig te zijn dat ook jij de juiste mensen mee aan boord kan trekken.
De kleeffactor
Als je een idee wil verspreiden, moet je er eerst voor zorgen dat het blijft hangen. Daarom is het belangrijk dat je gaat nadenken over de manier waarop je je verhaal vertelt. Een verhaal heeft iets speciaals nodig, iets pakkends. Iets wat het onderscheidt van de rest van de informatie waar we iedere dag mee overspoeld worden. Een klein detail kan daarbij het verschil maken.
Het idee van de kleeffactor werd verder uitgewerkt door Dan en Chip Heath in boek Made tot stick. Zij ontrafelden zes SUCCES- factoren die bijdragen aan de aantrekkelijk van een idee of boodschap. Toegepast op de wijkrenovatietrajecten zou dit er als volgt kunnen uitzien:
- Simple: Houd je bewoordingen en ideeën simpel als je een publiek wil aanspreken.
- Unexpected: Verras de bewoners door onverwachte boodschappen of promotie op onverwachte plaatsen en momenten aan te bieden.
- Concrete: Maak concreet hoe je het proces ziet verlopen. Vandaag het infomoment bijwonen, betekent dat je volgende week een energieadviseur over de vloer krijgt.
- Credible: Werk met organisaties en mensen die geloofwaardig en betrouwbaar zijn. Ook hier zijn ambassadeurs en getuigen uit de wijk een goed idee.
- Emotional: Spreek mensen aan op hun emotie, bijvoorbeeld het streven naar een energievoorziening afkomstig van eigen bodem.
- Story: Vertel jouw boodschap in de vorm van een verhaal. Laat getuigen hun verhaal vertellen, hoe zorgeloos en veilig ze zich voelden door de renovatiebegeleider, en hoe tevreden ze nu zijn van hun comfortabele woning.
De kracht van de context
De manier waarop je je verhaal opbouwt, hangt samen met je doelgroep en context ervan. Menselijk gedrag wordt sterk beïnvloed door omgeving. Denk dus op voorhand na over de groep waarin je je verhaal wilt vertellen. Wanneer bewoners van een wijk geen behoefte hebben aan een renovatie, is de kans klein dat je het tipping point zal bereiken.
De context kan zowel gaan over:
- Persoonlijke factoren zoals “ik ben net verhuisd en wil gaan renoveren” tot “mijn vader is net overleden, het past nu echt even niet”
- Lokale factoren zoals “ deze wijk heeft huurwoningen waarvan de eigenaars moeilijk te bereiken zijn” of “de gemeente heeft besloten om een extra premie voor energierenovatie in te voeren”
- Bovenlokale factoren zoals “de kostprijs van aardgas is momenteel wel erg goedkoop waardoor energiebesparing moeilijk terug te verdienen is” versus “de verplichting voor dakisolatie en beglazing wordt verder aangescherpt!
Je merkt al dat er heel veel contextfactoren zijn die we niet altijd zelf in de hand hebben. Dit is een gegeven dat we voor een stuk moeten accepteren. Het perfecte wijkrenovatietraject met 100% deelnamegarantie bestaat niet.
Anderzijds is het ontzettend belangrijk dat we blijven hameren op de contextfactoren waar we wél iets aan kunnen veranderen. Bundel je krachten en laat je stem horen aan de gemeentelijke overheid en hogere overheden over die contextfactoren die we wel ten goede kunnen veranderen.
Opnieuw is het delen van deze boodschappen binnen jullie eigen netwerken en op sociale media ongelooflijk belangrijk. Neem zelf mee de pen in de hand, zoek steun bij collega’s en laat je horen. Als iedereen blijft zwijgen verandert er niets.
Conclusie
Kort samengevat:
- Zorg dat je de juiste mensen aan boord hebt;
- Presenteer je concept en idee zodat het blijft kleven aan de mensen;
- Wees je bewust van de context en probeer die mee te beïnvloeden waar nodig.
Wil je zelf starten bij het generen van impact? Deel dan zeker deze tekst!